Afgelopen zaterdag nam ik deel aan een interviebijeenkomst van het netwerk ECHA Advies, Begeleiding en Coaching waarvan ik deel uitmaak. Het thema van de dag was (hoog)begaafde drop-outs in het onderwijs.
Betts en Neihart (1988) hebben hoogbegaafden in zes groepen onderverdeeld.: 1) de succesvolle leerling; 2) de uitdager; 3) de onderduiker; 4) de drop-out; 5) de leerling met leer- en gedragsproblemen en 6) de zelfstandige. Elke type heeft zijn eigen kenmerken met bijbehorende handelingsmogelijkheden.
Wij concentreerden ons dus op ‘type 4’, de drop-out. Niemand wordt als dusdanig geboren, een combinatie van persoonlijke en omgevingsfactoren kunnen een leerling wel tot een drop-out maken. De leerling vertoont ongewenst gedrag, berispingen en/of straffen hebben vaak een averechts resultaat. Gedragskenmerken die een drop-out kan vertonen: spijbelen of niet opletten, taken niet afmaken, de uitdaging buiten school zoeken, zichzelf verwaarlozen of isoleren, kritisch zijn naar zichzelf en anderen, onregelmatig werken, verstoren, afreageren, gemiddeld of minder presteren en eventueel een defensieve houding. Deze kenmerken hebben vooral betrekking op de schoolse situatie. Buiten school kan de leerling wel tot prestaties komen die bij zijn capaciteiten passen en daaraan kan men zijn hoogbegaafdheid herkennen.
Elke vorm van ongewenst gedrag is in feite een roep om hulp, vaak echter wordt dit signaal niet goed begrepen. Scholen blijven strikte regels hanteren, docenten staan niet open voor een zogenaamde betweter, het schoolse curriculum werkt voor iedereen dus de drop-out heeft zich maar aan te passen. De voorbeelden waar het fout kan gaan zijn legio, er valt op dit vlak nog heel veel te halen, men gaat immers telkens voorbij aan de oorzaken van de problemen. De leerling wordt op deze wijze steeds niet gezien of (h)erkend.
Dit proces vóór zijn is m.i. mogelijk, het behoeft vooral veel voorlichting, acceptatie en omdenken, ‘de opvoedsector’ moet wel uit haar hokje willen kruipen. Ik heb deze dag ademloos geluisterd naar het schrijnende verhaal van een vrouw van inmiddels 22, terwijl ze tegelijkertijd overkwam als een kwetsbaar meisje. Ik was erg onder de indruk van haar kracht, haar doorzettingsvermogen en haar zelfkennis. Wat het laatste betreft: ze was in staat om zichzelf vanaf een afstand te aanschouwen en te beoordelen, enorm knap. (Hoeveel mensen kunnen dit?). Hierdoor kon zij ook aangeven welke begeleiding ze nodig had en was ze actief betrokken bij haar eigen leerproces. Er werd haar a.h.w. een menukaart aangereikt waaruit zij de gerechten koos.
Aansluitend hieraan, vanuit mijn achtergrond als kindercoach, woonde ik een workshop bij van iemand die al jaren hoogbegaafde onderpresteerders begeleidt, in een 1 op 1 situatie in sessies van een dag. De nadruk van de workshop lag op contact maken en behouden. Wederom was ik ademloos, alle coaching technieken leek hij overboord te hebben gegooid (of toch niet..?). De basis van zijn handelen: ben authentiek, zíe het kind, geef hem je vertrouwen en respect en ga er vanuit dat het kind zelf heel goed weet wat goed voor hem is. Daardoor hoef je niet te handelen vanuit een van te voren opgezet plan. Sleutelwoorden hierbij bovendien zijn humor en ‘out of the box’ durven denken / handelen. Ik kon me heel erg vinden in deze aanpak, besefte me maar al te goed dat de enige grenzen die ik tegen zou kunnen komen de mijne zouden zijn…..
